Zastrzyk z witaminą K: czy to naprawdę jest tylko witamina?

Kiedy moje drugie dziecko miało zaledwie kilka godzin, zapytano mnie o zgodę na podanie jej witaminy K. Na szczęście wiedziałam o badaniu łączącym zastrzyki z witaminą K z białaczką u dzieci, a ponieważ szpital, w którym rodziłam, stosował politykę podawania wyłącznie kropli doustnych, wydawało mi się – błędnie – że te krople są w takim razie na pewno w porządku, bo to „tylko witamia”, a witaminy są przecież zdrowe. Pozwoliłam więc je podać, a dopiero później odkryłam, że ten fabryczny specyfik zdecydowanie nie jest witaminą.

Choroba krwotoczna płodu/noworodka

Ta choroba została po raz pierwszy opisana w 1894 roku przez lekarza Charlesa Townsenda. Uważa się, że u 1 na 10 000 niemowląt w trakcie porodu lub jakiś czas po urodzeniu występuje krwawienie w jakiejś postaci. Istnieją trzy różne rodzaje choroby krwotocznej płodu/noworodka.

Klasyczna choroba krwotoczna płodu/noworodka pojawia się między pierwszym a siódmym dniem po narodzinach. U dziecka może może wystąpić krwawienie kikuta pępowinowego i przewodu pokarmowego. Może też, bardzo rzadko, pojawić się krwawienie mózgu. Dziecko może krwawić z miejsc wkłucia po zastrzykach lub kroplówce. Ten rodzaj choroby krwotocznej płodu/noworodka występuje najczęściej i zwykle pierwotną przyczyną jest uraz okołoporodowy związany z przedwczesnym narodzeniem się, traumatycznym porodem lub niemożnością karmienia piersią wkrótce po urodzeniu. Leki stosowane podczas porodu mogą zakłócać funkcjonowanie dziecka i jego zdolność do jedzenia, a przez to przyczynić się do wystąpienia opisywanej choroby. Podobne skutki może mieć zaciśnięcie pępowiny natychmiast po urodzeniu.

Choroba krwotoczna płodu/noworodka o wczesnym początku występuje rzadko, w pierwszym dniu życia, zwykle tylko wtedy, gdy w okresie ciąży matce podawano leki, na przykład antybiotyki. Jeśli jesteś w ciąży, nie powinnaś stosować antybiotyków, chyba że występuje zagrożenie życia. Czynnikiem wyzwalającym chorobę są też leki przeciwdrgawkowe i stosowane w celu kontrolowania zakrzepów, takie jak warfaryna. U niemowląt urodzonych po ciąży, w trakcie której matka przyjmowała leki, częstość występowania choroby krwotocznej płodu/noworodka o wczesnym początku wynosi do 12%.

Choroba krwotoczna płodu/noworodka o późnym początku pojawia się pomiędzy ósmym dniem a szóstym miesiącem życia. W połowie przypadków przyczynia się do tego choroba wątroby u dziecka, przez którą nie jest ono w stanie wykorzystać witamin zawartych w mleku. W innych przypadkach matka karmiąca piersią nie dba odpowiednio o dietę (na przykład nie je zielonych warzyw i świeżych produktów spożywczych, pije alkohol i spożywa „śmieciowe” jedzenie, czy też przyjmuje leki). Jesteś tym, co jesz, a jeśli spożywasz „śmieciowe” jedzenie, twoje mleko będzie „śmieciowe”.

FITOMENADION (WITAMINA K) DO INIEKCJI

Poniższe informacje pochodzą od producenta szczepionek Merck, jednej z firm produkujących ten preparat do iniekcji.

Składniki: fitomenadion 2 lub 10 mg, polioksyetylenowany kwas tłuszczowy 70 mg (w arkuszu danych nie podano, skąd pochodzi kwas tłuszczowy, ale jeden rodzaj doustnego fitomenadionu zawiera kwas tłuszczowy z bydlęcego pęcherza żółciowego, zakładam więc, że tu jest podobnie), dekstroza, alkohol benzylowy i woda.

Produkty innych marek, na przykład Roche Pharmaceuticals, mogą zawierać oodmienne składniki. Produkt marki Roche zawiera także kwas solny.
Wersja Hospira Inc. zawiera glin.

Ostrzeżenia: Zastrzyk należy wykonywać podskórnie (tuż pod skórę), ponieważ bezpośrednio po domięśniowym (głęboko w mięsień) i dożylnym wstrzyknięciu (przez kroplówkę) występowały ciężkie reakcje, takie jak nadwrażliwość, reakcje anafilaktyczne, zatrzymanie akcji serca i bezdech, a także zgony.

Badacze przypisują alkoholowi benzylowemu stosowanemu jako środek konserwujący toksyczne oddziaływanie na noworodki. [Komentarz autorki: dlaczego zatem stosują go w zastrzyku przeznaczonym dla noworodków?].

Skutki uboczne: po zastrzyku domięśniowym i dożylnym występowały przypadki zgonów, a także odczucia „zaczerwienienia”, zawroty głowy, szybki i słaby puls, obfite pocenie się, niedociśnienie, duszności, sinica, bóle, obrzęki w miejscu zastrzyku, wrażliwość alergiczna, zmiany skórne takie jak uszkodzenia skóry, utrzymujące się przez długi okres czasu. Po podaniu zastrzyku witaminy K u noworodków występowała hiperbilirubinemia (żółtaczka).
Lek ten nie został przebadany pod kątem karcynogenności (powodowania nowotworów). Nie sprawdzono też, czy powoduje mutacje lub ma szkodliwy wpływ na płodność. Nie wiadomo, czy może spowodować uszkodzenia płodu, ani czy jest on wydzielany z ludzkim mlekiem.

Przeciwwskazania:

Nadwrażliwość na którykolwiek ze składników iniekcji. [Komentarz autorki: a jak niby miałoby być wykluczone to przeciwwskazanie, skoro preparat podaje się noworodkom, u których nie było jeszcze okazji stwierdzić takiej nadwrażliwości?].

Warto zauważyć, że zastrzyki z witaminą K podaje się domięśniowo, pomimo że niektórzy producenci, jak Merck, twierdzą, że jest to niebezpieczne.
Wspomniano o tym również w informacji o preparacie firmy Hospira [zawierającym glin – dopisek nasz].

„Zgłaszano związek alkoholu benzylowego z «syndromem duszności» u wcześniaków. OSTRZEŻENIE: Ten produkt zawiera glin, który może być toksyczny [Takie ostrzeżenie mogłoby się znajdować na każdej szczepionce – dopisek nasz]. W przypadku zaburzenia czynności nerek przy długotrwałym podawaniu pozajelitowym glin może osiągnąć poziom toksyczny. Szczególnie zagrożone są wcześniaki, ponieważ ich nerki są niedojrzałe i wymagają dużych ilości roztworów wapnia i fosforanu, które zawierają glin.Wyniki badań wskazują na to, że u pacjentów z zaburzoną czynnością nerek, w tym u wcześniaków otrzymujących drogą pozajelitową aluminium w stężeniu powyżej 4 do 5 µg/kg/dobę, aluminium gromadzi się w stężeniach kojarzonych z toksycznością względem kości i centralnego układu nerwowego. Obciążenie tkanek może nastąpić nawet przy podawaniu niższych dawek.”

Białaczka u dzieci

W 1970 roku przeprowadzono badanie mające na celu sprawdzenie, jakie czynniki ryzyka występowały w przypadku nowotworów u dzieci. Zbadano 16193 niemowląt, które urodziły się w kwietniu 1970 roku. W grupie kontrolnej nowotwory rozwinęły się przed 10 rokiem życia u 99, a w drugiej grupie – u 33 dzieci. Naukowcy odkryli, że gdy dzieci otrzymały witaminę K w pierwszym tygodniu życia, ryzyko wystąpienia u nich nowotworu zwiększało się trzykrotnie. Nie planowali specjalnie zwracania uwagi na witaminę K i nie spodziewali się takiego rezultatu, zwrócili się więc do firmy Roche Pharmaceuticals z prośbą o przeprowadzenie kolejnego badania. Firma początkowo odmawiała, do czasu, aż opowieści o witaminie K i nowotworze nie zapędziły ich w kozi róg. Wówczas, z zamiarem dowiedzenia bezpieczeństwa swojego produktu, firma rozpoczęła nowe badanie.

Objęło ono 588 zdrowych dzieci i 195 dzieci z nowotworami. Wszystkie te dzieci urodziły się w jednym z dwóch szpitali w Bristolu. W jednym z tych szpitali stosowano witaminę K w kroplach podawanych doustnie, a w drugim – w zastrzykach. Naukowcy stwierdzili dwukrotny wzrost częstości występowania białaczki pośród tych dzieci, którym podano zastrzyki i dodali, że w samej Wielkiej Brytanii iniekcje z witaminą K powodowały co roku 980 przypadków białaczki dziecięcej.
W 1998 r. przeprowadzono nowe badania, które wydają się to potwierdzać. W dwóch badaniach opublikowanych wówczas w czasopiśmie British Medical Journal wykazano, że u dzieci w wieku 1–6 lat, które po porodzie otrzymały taki zastrzyk, ryzyko wystąpienia białaczki podwajało się, oraz że po zastrzyku „istnieje znaczne ryzyko” wystąpienia wszelkiego rodzaju nowotworów.
[Warto zaznaczyć, że jak to często bywa również w tematach szczepionkowych, kolejne badania nie potwierdziły tych ustaleń i to one są najcżeściej cytowane. Nawet dr Mercola, amerykański lekrza będący przeciwnikiem niektórych szczepionek, którego artykuł  również znajduje się na naszej stronie, uważa, że nie ma związku między białaczką a podawaniem zastrzyków z witaminy K – dopisek nasz]. 

Alternatywne spojrzenie na kwestie choroby krwotocznej płodu/noworodka

Niektórzy pracownicy opieki medycznej zastanawiają się, czy noworodkom rzeczywiście brakuje witaminy K, czy też może jednak jest to u nich jej normalny poziom. Poziomy u dzieci zostały opisane jako niskie ze względu na porównanie z poziomami witaminy u dorosłych, co nie ma zbytnio sensu – w innych obszarach, na przykład wagi i wymagań żywieniowych, nie porównuje się noworodków i dorosłych. Inaczej też wyznacza się ilość leków – noworodkom dawkuje się mniejsze ilości.

Ten powszechnie „niski” poziom witaminy K mają wszystkie dzieci, czyż nie jest więc on raczej normą? Normalność definiuje się jako cechę obserwowaną w większości przypadków. Być może dzieci potrzebują mniej witaminy K niż my?

Według artykułu opublikowanego w czasopiśmie Archives of Disease Childhood w 1997 roku, wraz z zastrzykiem witaminy K dziecko otrzymuje 300 razy więcej witaminy niż jest zalecane dla dorosłych i ma 9000 razy wyższy poziom tej witaminy w osoczu krwi. Może dlatego u niektórych niemowląt rozwija się żółtaczka, na skutek przedawkowania leku. Bilirubina jest naturalnym produktem ubocznym normalnego niszczenia krwinek czerwonych w organizmie. Jest wydalana przez wątrobę. Żółtaczka występuje w przypadku nadmiaru bilirubiny, gdy wątroba nie jest w stanie prawidłowo oczyścić krwi (jest przeciążona). Trudno się dziwić przeciążeniu wątroby w sytuacji, gdy niemowlęta otrzymują taką ogromną dawkę witaminy K, w połączeniu z innymi toksycznymi składnikami tej iniekcji.

Żółtaczka może z kolei powodować żółtaczkę jąder podkorowych mózgu (uszkodzenie mózgu z powodu wysokiego poziomu bilirubiny) i hemolizę (niszczenie czerwonych krwinek), jak zostało to opisane w takich czasopismach, jak British Journal of Obstetrics and Gynaecology (1996 rok).

Prawda o mleku matki

Mleko z piersi ma niewątpliwie kiepską opinię, jeśli chodzi o niedobory witaminy K, a lekarze i producenci leków sugerują, że zawiera ono za mało witaminy K. Tak jak w przypadku szczepionek, podważa się tu rolę matki, sugerując, że nie jest wystarczająco dobra dla swojego dziecka, i robi się kolejny krok w kierunku uzależniania ludzi od leków od urodzenia.

Można rozważyć wiele innych czynników, takich jak to, czy i jak często karmiono dziecko piersią, ogólna sytuacja dziecka, czy też narażenie go na antybiotyki.

W badaniach wykazano, że:
• karmione piersią niemowlęta, których matki jadły zielone warzywa liściaste podczas ciąży, nie zachorowały na chorobę krwotoczną płodu/noworodka,
• karmione piersią dzieci, których matki przyjmowały tabletki z witaminą K podczas ciąży, nie zachorowały na chorobę krwotoczną płodu/noworodka,
• siara, pierwsze mleko dziecka, zawiera wyższy poziom witaminy K, dlatego bardzo ważne jest, aby noworodek mógł wypić siarę jak najszybciej po urodzeniu. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie British Medical Journal w 1992 r. wykazano, że niemowlęta, które miały nieograniczony dostęp do piersi natychmiast po urodzeniu i które były karmione piersią przed upływem 24 godzin, nie zachorowały na chorobę krwotoczną płodu/noworodka.

Ochrona dziecka przed chorobą krwotoczną płodu/noworodka

Podsumowując:

1. Nie przyjmuj lekarstw w ciąży. Jeśli masz padaczkę i przyjmujesz leki przeciwdrgawkowe, porozmawiaj ze swoim lekarzem, aby sprawdzić, czy można je zmienić. Nie przyjmuj antybiotyków, chyba że istnieje zagrożenie życia.

2. Będąc w ciąży, nie pij alkoholu.

3. Jedz dużo zielonych warzyw liściastych i świeżych produktów spożywczych.

4. Unikaj „śmieciowego” jedzenia, w szczególności tłuszczów i margaryny. Margaryna zawiera butylowany hydroksytoluen, który jest inhibitorem witaminy K.

5. Zdecyduj się na poród naturalny. Leki przyjmowane podczas porodu mogą powodować u dzieci złe samopoczucie lub senność, kolidować z karmieniem piersią i zwiększać ryzyko wystąpienia choroby krwotocznej płodu/noworodka. Nie zgadzaj się na poród kleszczowy. Nie musisz się na niego zgadzać – nawet w przypadku trudności istnieją inne sposoby dopomożenia dziecku w przyjściu na świat.

6. Opóźnij zaciskanie przewodu pępowinowego. Niech pępowina pozostanie nieodcięta, dopóki nie przestanie pulsować, lub dłużej.

7. Nakarm dziecko piersią bezpośrednio po urodzeniu. Jeśli nie będzie chciało jeść, podejmuj kolejne próby podania mu piersi. Jeśli jest chore i nie może ssać, zadbaj o to, by otrzymywało mleko z piersi przez rurkę zaraz po urodzeniu się.

8. Jeśli masz syna, NIE obrzezuj go! Badania wykazały, że obrzezanie może powodować ciężkie krwawienie i prowadzić do choroby krwotocznej płodu/noworodka.

9. Jeśli rozważasz podawanie syntetycznej witaminy K, zamiast zastrzyku wybierz formę doustną. Jest mniej stresująca dla dziecka i nie wiąże się jej z występowaniem nowotworów. Sprawdź dokładnie składniki. Niektóre preparaty mogą zawierać produkty zwierzęce, fenole lub glin.

10. Zastanów się nad uzupełnieniem naturalnej witaminy K podczas ciąży i w okresie karmienia dziecka, ponieważ nie niesie ono za sobą takiego samego ryzyka wystąpienia skutków ubocznych, jak podawanie preparatów wytworzonych przez przemysł farmaceutyczny.

Źródła, z których korzystano w tym artykule:

Informacje na temat choroby krwotocznej płodu/noworodka pochodzą ze źródła nr 1.
1. Wspólne oświadczenie i zalecenia dotyczące podawania witaminy K noworodkom w celu zapobieżenia chorobie krwotocznej płodu/noworodka.
Krajowa Rada ds. Badań nt. Zdrowia i Medycyny
Wydział Pediatryczny Królewskiego Australazjatyckiego Kolegium Lekarskiego
Królewskie Australijsko-nowozelandzkie Kolegium Położnictwa i Ginekologii
Królewskie Australijskie Kolegium Lekarzy Rodzinnych
Australian College of Midwives Inc.

2. Informacje o produkcie Aquamephyton witamina K do iniekcji firmy Merck and Co., z lutego 2002 roku. http://www.fda.gov/medwatch/SAFETY/2003/03Jun_PI/AquaMEPHYTON_PI.pdf

3. Informacje producenta, firmy Hospira Inc. http://dailymed.nlm.nih.gov/dailymed/drugInfo.cfm?id=1448

4. Informacje producenta, firmy Roche Phrmaceutical, z lipca 2006 roku. http://www.betterhealth.vic.gov.au/bhcv2/bhcmed.nsf/pages/rockonmm/$File/rockonmm.pdf

5. Golding, J., Paterson, M. i Kinlen, L. Czynniki wiązane z nowotworami u dzieci w krajowym badaniu kohortowym (ang. Factors associated with childhood cancer in a national cohort study). Brit. J Cancer 1990;62:304–8.

6. Greenwood, R. Witamina K a nowotwory u dzieci (ang. Vitamin K and childhood cancer). MIDIRS 1994;4(3):258–9.

7. Greer, F., Marshall, S., Cherry, J. i Suttie, J. Poziom witaminy K u matek z laktacją, ludzkie mleko i niemowlęta karmione piersią (ang. Vitamin K status of lactating mothers, human milk, and breast-feeding infants). Pediatrics 1991;88(4);751–6.

8. British Medical Journal, 316:189–193, 17.1.1998

9. Passmore, S., Draper, G., Brownbill, P., Kroll, M. Badania ekologiczne związku pomiędzy szpitalnymi zasadami dotyczącymi podawania witaminy K a wystąpieniem potem nowotworu u dziecka (ang. Ecological studies of relation between hospital policies on neonatal vitamin K administration and subsequent occurrence of childhood cancer). BMJ 1998;316:184–9

10. Meyer, T. and Angus, J. Skutki podawania noworodkom dużych dawek preparatu Synkavit (ang. The effect of large doses of Synkavit in the newborn). Arch Dis Child 1956;31:212–5 w: Ruby, C. Witamina K – perspektywa historyczna (ang. Vitamin K: a historical perspective). MIDIRS 1997;7(3):362-4.

11. New Ethicals Compendium; 3c: 303–304.

12. Hall M. i Pairaudeau P. Rutynowe używanie witaminy K u noworodków (ang. The routine use of vitamin K in the newborn). Midwifery 1987;3(4):170–7.

13. O’Connor M. and Addiego J. Zastosowanie doustnej witaminy K1 w zapobieganiu choroby krwotocznej płodu/noworodka. J Pediatr 1986;108:616–9.

14. Hathaway W. Nowe odkrycia na temat witaminy K (ang. New insights on Vitamin K). Hematol Oncol Clin North Am 1987;1(3):367–379.

15. Golding J, Greenwood R, Birmingham K. i in. Nowotwór u dziecka, domięśniowe podawanie witaminy K i podawanie petydyny podczas porodu (ang.: Childhood cancer, intramuscular vitamin K and pethidine given during labour). BMJ 1992;305 (6849):341–6.

16. Henderson-Smart, D. Podawanie witaminy K noworodkom: lekarski dylemat (ang: Giving vitamin K to newborn infants: a therapeutic dilemma). MJA 1996;165:414-5.

 

Artykuł napisano pierwotnie dla magazynu Mother, najlepszego na świecie magazynu na temat rodzicielstwa bliskości.