Niepożądany Odczyn Poszczepienny (NOP) to niepożądany objaw chorobowy pozostający w związku czasowym z wykonanym szczepieniem ochronnym.
W Polsce system monitorowania NOP został wprowadzony w 1996 roku i opiera się na zaleceniach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w zakresie monitorowania bezpieczeństwa szczepień (WHO Drug Monitoring Programme, Extended Programme Immunization).

System nadzoru nad NOP w Polsce regulują:

• ustawa z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
  
  
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania

Obowiązek zgłaszania NOP

Lekarz ma obowiązek zgłaszania podejrzenia/rozpoznania NOP do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego właściwego dla miejsca wystąpienia odczynu.

Sposób zgłaszania NOP

Lekarz lub felczer, który rozpoznaje niepożądany odczyn poszczepienny lub podejrzewa jego wystąpienie, wypełnia formularz zgłoszenia i przekazuje zgłoszenie państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu właściwemu dla miejsca powzięcia podejrzenia wystąpienia odczynu poszczepiennego.

Wzory formularzy zgłoszeń NOP zawarte w

• Formularz zgłoszenia niepożądanego odczynu po szczepieniu BCG
  
  
• Formularz zgłoszenia niepożądanego odczynu po szczepieniu innym niż BCG
  
  

Rodzaje NOP

Ze względu na stopień nasilenia objawów NOP wyróżniono odczyny ciężkie, poważne i łagodne.

• Odczyn poszczepienny ciężki – jest to odczyn zagrażający życiu i wymagający hospitalizacji w celu ratowania życia, może prowadzić do trwałego uszczerbku zdrowia lub taki, którego wynikiem jest zgon
  
  
• Odczyn poszczepienny poważny – charakteryzuje się dużym nasileniem objawów, ale nie wymaga hospitalizacji w celu ratowania życia, nie prowadzi do trwałego uszczerbku zdrowia i nie stanowi zagrożenia dla życia
  
  
• Łagodny odczyn poszczepienny – nie ma szczególnie dużego nasilenia, a charakteryzuje się występowaniem miejscowego obrzęku kończyny, silnego miejscowego zaczerwienienia, gorączki
  
  

Jeżeli lekarz podejrzewa, że inne zdarzenie, niewymienione w rozporządzeniu, miało związek ze szczepieniem, wówczas powinien je zgłosić i zostanie ono również poddane analizie.

Ważnym elementem zgłaszania NOP jest szybkość zgłoszenia zdarzenia do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Wystąpienie większej liczby NOP w tym samym czasie, wywołanych tym samym preparatem szczepionkowym, może być podstawą do wstrzymania szczepień daną serią szczepionki.

Koszty świadczeń zdrowotnych udzielanych w związku z leczeniem NOP

• Koszty świadczeń zdrowotnych udzielanych w związku z leczeniem NOP ubezpieczonych są finansowane na zasadach określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
• Koszty świadczeń zdrowotnych, udzielanych w związku z leczeniem NOP osób nieposiadających uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, są finansowane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest Minister Zdrowia.
  
  
  Źródło danych:
  http://www.szczepienia.gis.gov.pl/index.php/lekarze_i_pielegniarki/niepozadane_odczyny_poszczepienne